Karta EKUZ – co to jest, co obejmuje i kiedy to za mało?

EKUZ to skrót od Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego. Jest dokumentem, na mocy którego powinniśmy mieć dostęp do bezpłatnej opieki medycznej podczas pobytu za granicą. Obowiązuje w całej Unii Europejskiej, a oprócz tego można skorzystać z niej w Norwegii, Szwajcarii, Liechtensteinie i Islandii.

Karta EKUZ może się okazać dużym wsparciem podczas zagranicznego wyjazdu i wpłynąć na poczucie komfortu psychicznego. Dzięki niej można oczekiwać, że w razie sytuacji losowej uzyska się pomoc medyczną. Jednak przed wyrobieniem karty warto dowiedzieć się na ten temat czegoś więcej. Jest to o tyle istotne, że karta nie działa w takim samym zakresie jak ubezpieczenie w ramach NFZ, a w każdym kraju zakres ochrony i przysługujących świadczeń może się różnić. Sprawdźmy więc, jak wyrobić EKUZ, gdzie można to zrobić, jakie świadczenia obejmuje, a jakich nie i kiedy dobrze przemyśleć kwestię dodatkowego ubezpieczenia turystycznego.

Europejska karta ubezpieczeniowa (EKUZ) – co to jest?

Na podstawie tego, o czym już wspomnieliśmy, EKUZ jest dokumentem, dzięki któremu można skorzystać z opieki medycznej poza krajem, nie ponosząc przy tym dodatkowych kosztów. Z karty EKUZ korzysta się na terenie całej Unii Europejskiej i w państwach należących do EFTA, czyli Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu. Powstała głównie dla osób wyjeżdżających w celach turystycznych.

Wiedząc już, co to jest EKUZ, trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie, kto właściwie może się o taką kartę starać. Wyrobić ją mogą zatrudnieni, prowadzący działalność gospodarczą bądź rolniczą, pobierający zasiłek, dzieci i młodzież do lat 18 oraz osoby, które jako członków rodziny zgłoszono do ubezpieczenia zdrowotnego. W zależności od tego, kto stara się o wydanie dokumentu, może on być ważny przez różny okres.

Bardzo ważną informacją jest to, że każdy musi posiadać swoją kartę. Nie ma czegoś takiego jak jedna karta dla całej rodziny, każdy jej członek musi mieć własną. Zatem dla każdego należy złożyć odrębny wniosek i ewentualnie dokument potwierdzający ubezpieczenie, o czym będzie dalej. A zatem kolejna rzecz, czyli co obejmuje karta EKUZ?

Karta EKUZ – co obejmuje?

EKUZ gwarantuje pokrycie kosztów leczenia niezbędnego dla ratowania zdrowia i życia. Zalicza się tu m.in. hospitalizację i pomoc ambulatoryjną. Europejska Karta Ubezpieczeniowa wiąże się z takimi samymi przywilejami, obowiązkami i świadczeniami, do jakich mają dostęp obywatele kraju, w jakim konieczne będzie leczenie. Dla przykładu obywatele Francji są zobligowani do tego, by pokryć 30% całkowitego kosztu za wizytę u lekarza specjalisty, co oznacza, że posiadający EKUZ również zapłacą 30% całej kwoty. Jeśli jakieś świadczenie w danym państwie jest płatne, to nawet w przypadku, gdy w Polsce można z niego skorzystać w ramach NFZ, to NFZ kosztów nie zwróci.

Trzeba wiedzieć, że EKUZ ma ograniczony zakres świadczeń i ma pomóc w nagłych sytuacjach. Jest wiele takich czynności, przy których karta nie pomoże. Chodzi na przykład o pokrycie kosztów akcji ratunkowych albo tych związanych z transportem do kraju w związku z nagłą chorobą lub śmiercią.

Może się tak zdarzyć, że korzystając z usług medycznych za granicą, trzeba będzie okazać nie tylko EKUZ, ale też swój dokument tożsamości. Najczęściej będzie to paszport.

Kiedy Karta EKUZ to za mało?

EKUZ nie zawsze jest rozwiązaniem wystarczającym. Czasem ochrony nie daje żadnej. Karta EKUZ nie obowiązuje na przykład na wyspie Man, na Wyspach Normandzkich, w Monaco, Watykanie i San Marino. Jeżeli do tego EKUZ wyrabia osoba mająca obywatelstwo poza Unią Europejską, to na bezpłatne leczenie nie może liczyć w takich państwach jak Dania, Islandia, Szwajcaria, Norwegia i Lichtenstein.

Patrząc na to, czym jest EKUZ i co obejmuje, a czego nie, nie trudno dojść do wniosku, że są pewne przesłanki skłaniające do wykupu dodatkowego ubezpieczenia, nawet jeśli planowana podróż dotyczy krajów, w których EKUZ funkcjonuje. Warto o nim pomyśleć na przykład wtedy, kiedy podczas wakacji lub ferii planuje się uprawiać sporty ekstremalne albo inne aktywności zwiększające ryzyko upadku bądź kontuzji, a tym samym konieczności akcji ratunkowej, za którą trzeba będzie zapłacić. Ponadto EKUZ nie obejmuje planowanych zabiegów, rekompensaty za zgubiony bagaż, transportu zwłok i dodatkowo płatnych zabiegów (na bezpłatną interwencję z powodu bólu zęba liczyć możemy, ale już za lepszą plombę będzie trzeba zapłacić). Poza tym nie będziemy mogli skorzystać z pomocy każdej placówki medycznej, a tylko z tej, z którą jest podpisana umowa. Są to kolejne powody, dla których dodatkowe ubezpieczenie może się przydać.

Karta EKUZ – ile trwa czas oczekiwania na wyrobienie?

Większość osób jest przyzwyczajona do tego, że na wyrobienie dokumentów trzeba długo czekać, ale nie dotyczy to EKUZ. Ile się czeka? Idąc osobiście do oddziału NFZ, kartę można dostać nawet po kilkunastu minutach od złożenia wniosku. Jednak są takie okresy w roku, kiedy chętnych na wyrobienie EKUZ jest więcej, wtedy też czas może się wydłużyć. Dzieje się to na przykład przed wakacjami lub w okresie ferii zimowych. Mimo tego, że proces nie powinien zająć dużo czasu, warto zająć się tym wcześniej, by uniknąć niepotrzebnego stresu.

Następna kwestia to koszty EKUZ – ile kosztuje taka karta? Usługa ta jest darmowa i nie musimy nic płacić. Wystarczy złożyć wniosek w wydziale NFZ. Karta wizualnie będzie przypominać dowód osobisty, jednak nie będzie na niej zdjęcia osoby ubezpieczonej.

Jak i gdzie wyrobić kartę EKUZ?

Aby wyrobić kartę EKUZ, konieczny jest wniosek. Można go złożyć na kilka sposobów. Po pierwsze można to zrobić za pośrednictwem maila do wydziału NFZ. Wtedy też ze strony pobiera się wniosek, który następnie trzeba wydrukować, wypełnić, podpisać, zeskanować i odesłać na podany na stronie adres mailowy. Wygodną opcją jest wysyłka za pomocą ePUAP, czyli Elektronicznej Skrzynki Podawczej.

Można przejść przez ten proces drogą tradycyjną, a więc przez skorzystanie z usług poczty polskiej. Wtedy pobrany ze strony wniosek wysyłamy na adres wydziału NFZ. W tym przypadku trzeba się jednak liczyć z tym, że później niż w innych przypadkach otrzyma się kartę EKUZ. Gdzie wyrobić kartę osobiście? Wystarczy udać się do wojewódzkiego wydziału NFZ lub delegatury, która jest w prawie każdym województwie.

Jakie dokumenty są potrzebne do wyrobienia EKUZ?

Czy wypełnienie wniosku jest wystarczające, by wydana była karta EKUZ? Będą też potrzebne dokumenty potwierdzające naszą sytuację. Uczniowie i studenci muszą przedstawić legitymację. W przypadku, kiedy wyjazd zagraniczny wiąże się z obecnym zatrudnieniem, konieczny jest dokument A1 pobrany z ZUS lub KRUS. Kiedy natomiast wyjeżdża się w związku z chęcią podjęcia pracy w innym kraju, należy udać się do urzędu pracy po dokument U2. Składając wniosek za osobę trzecią, potrzebne będzie też upoważnienie.

W pozostałych sytuacjach nie trzeba żadnych dodatkowych dokumentów, a pracownicy NFZ będą w stanie wszystkie niezbędne informacje pozyskać ze swojej bazy danych. Jest to możliwe dzięki wprowadzeniu Elektronicznej Weryfikacji Uprawnień Świadczeniobiorców, czyli eWUŚ.

Ile czasu ważna jest europejska karta ubezpieczeniowa?

Prawda jest taka, że nie ma na to pytanie jednej odpowiedzi, a karta EKUZ ma ważność inną w różnych sytuacjach. Najdłuższy okres przewidziano dla emerytów. Oni mogą z EKUZ korzystać przez 20 lat, jeżeli osiągnęli wiek emerytalny i 5 lat, jeżeli otrzymują emeryturę, ale nie osiągnęli jeszcze wieku emerytalnego. Przedsiębiorcy, pracownicy, rolnicy mogą dostać dokument na 3 lata. Na 18 miesięcy EKUZ wydaje się rencistom, studentom i osobom ubezpieczonym jako członek rodziny. Na pół roku kartę dostają pracujący na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia. Na taki sam okres dostają ją nieposiadające ubezpieczenia kobiety w ciąży i dzieci, które mają obywatelstwo polskie bądź status uchodźcy.

Następną grupą są osoby bezrobotne zarejestrowane w urzędzie pracy. Dostają kartę na 2 miesiące. Ci, którzy na podstawie dochodów dostają wsparcie z pomocy społecznej, mają wydaną kartę na 90 dni. Najkrótszy okres dotyczy kobiet w połogu na stałe mieszkających w Polsce i mających polskie obywatelstwo. One dostają EKUZ na 42 dni.

EKUZ turystyczny a pracowniczy – czy są jakieś różnice?

Powody zagranicznych wyjazdów są różne. Pojawia się więc pytanie, czy EKUZ turystyczny a pracowniczy czymś się od siebie różnią? Z Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego korzysta się przede wszystkim w celach turystycznych. W każdym z przypadków, kiedy używa się z karty EKUZ, zakres ubezpieczenia jest właściwie taki sam, a zasady świadczeń są ogólne i zależne od tego, do jakiego kraju się wyjeżdża. Posiadacz karty EKUZ będzie traktowany w taki sam sposób jak obywatele danego państwa. Z kolei długość ważności karty zależy od tego, czy wyjeżdżający jest na emeryturze, pracuje, czy jest osobą bezrobotną.

Ważne jest to, że pracując na umowę o pracę za terenie Unii Europejskiej lub prowadząc działalność, nie wolno posługiwać się kartą EKUZ w tym kraju, a opłacać składki w zgodzie z obowiązującymi w danym państwie przepisami. Trzeba zarejestrować się w miejscowym systemie opieki zdrowotnej. Kartę EKUZ wyrabia się na przykład, wyjeżdżając na zagraniczne wakacje lub kiedy planowana jest delegacja.

Czy EKUZ jest konieczny przy zagranicznej podróży?

Kolejna kwestia – czy EKUZ jest konieczny za każdym razem, kiedy wyjeżdżamy za granicę? Teoretycznie wyrobienie karty nie jest obowiązkowe, ale powinna być jednym z podstawowych dokumentów, jakie się ze sobą zabiera. Chociaż nikt nie zakłada, że jego wycieczka może skończyć się wypadkiem lub chorobą, są to zdarzenia losowe, na które wpływu nikt nie ma. Za granicą nikt nie będzie weryfikować tego, czy chory jest ubezpieczony w NFZ, a to, czy posiada kartę EKUZ. I to właśnie ona będzie warunkować, czy podstawowa opieka medyczna będzie bezpłatna.

EKUZ a Covid-19 – czy można liczyć na bezpłatną opiekę medyczną?

W obecnej sytuacji epidemiologicznej odradza się podróże zagraniczne. Ci, którzy decydują się na wyjazd turystyczny lub jest to wyjazd obowiązkowy w związku z zajmowanym przez nich stanowiskiem pracy, nie raz zastanawiają się, jak w razie ewentualnego zakażenia wyglądałoby leczenie za granicą. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego ma pokryć koszty związane z koniecznością ratowania zdrowia i życia. Oznacza to, że hospitalizacja na skutek ciężkiego przechodzenia Covid-19 również wlicza się w zakres świadczeń w ramach EKUZ.

Jednocześnie są kraje Unii Europejskiej, w których część kosztów związanych z leczeniem pacjenta, na przykład na oddziale intensywnego terapii, pokrywa pacjent. Takie współpłacenie przy długiej terapii może być bardzo kosztowne i nawet NFZ rekomenduje wykup dodatkowej polisy podróżnej, która w razie zachorowania może koszt zrekompensować.

Czy mając EKUZ, warto skorzystać z ubezpieczenia podróżnego?

Patrząc na EKUZ, co to jest, co obejmuje, a z czego korzystać nie można, jasno widać, że ochrona podczas wyjazdu zagranicznego w jakimś stopniu jest, ale jest ona bardzo okrojona i niepełna. Jest wiele miejscowości turystycznych, w których dostęp jest tylko do prywatnych usług medycznych, gdzie EKUZ się nie uznaje. Nawet w szpitalach i placówkach medycznych, gdzie kartę się honoruje, pomoc medyczna dotyczy tylko nagłych sytuacji, a za dodatkowe usługi i transport będzie trzeba zapłacić. Czy polisa turystyczna chroni lepiej?

Zdecydowanie tak. Po pierwsze można liczyć na zwrot kosztów leczenia za granicą, do tego dochodzi ubezpieczenie sprzętu sportowego, bagaży, odpowiedzialność cywilna w życiu prywatnym, NNW. O ile karta EKUZ jest bezpłatna, o tyle polisę trzeba wykupić. Jednak jej koszt jest niewielki i dla wielu osób nieodczuwalny, kiedy spojrzą na koszt całego wyjazdu, a w razie choroby lub zdarzenia losowego pozwoli uniknąć gigantycznych kosztów.